تاژک باکتری |به روزترین توانبخشی مطقه 6 شهرداری البرز

09121623463

تاژک باکتری |به روزترین توانبخشی مطقه 6 شهرداری البرز

ساختمان دیگر تاژک است : در برخی از  باکتری گرم مثبت و منفی تاژک وجود دارد (تقریبا تمام باکتریهای اسپیروکت و نیمی از باسیلها متحرکند). تاژک از غشا CM منشأ می گیرد و ازلایه های مختلف گرم مثبت ها و منفی ها خارج می شود و درهرلایه اطراف تاژک حلقه ای تشکیل می شود که این حلقه ها را L,M,S,P  نام گذاری می کند. جسمک قاعده ای داخل سیتوپلاسم است . رینگ L به پرده بیرونی یا مجتمع لیپوپلی ساکاریدی پادگن پرده بیرونی باکتری های گرم منفی متصل است و در باکتری های گرم مثبت وجود ندارد. رینگ یا حلقه P به لایه پپتیدوگلیکان جدار، رینگ S یا بالای پرده ای Supramembrane درست بالای پرده سیتوپلاسمی و در فضای پری پلاسمیک قرار گرفته که این حلقه نیزدر باکتری های گرم مثبت وجود ندارد و حلقه M نیز به پرده سیتوپلاسمی متصل است.

لوله توخالی تاژک از پروتئینی تشکیل شده که اصطلاحاً فلاژیلین نامیده می شود و خاصیت پادگنی دارد. پادگن تاژکی یا H (از Hauchگرفته شده که به معنی لایه، غشا، پرده است) اگر باکتری تاژک دار را مثل پروتئوس را دروسط محیط نرم جامدکشت دهیم این باکتری حرکت می کند و سطح محیط را بصورت یک لایه یا پرده و غشا می گیرد. اگر باکتری تاژک نداشته باشد غیر متحرک است و فقط بصورت نقطه ای رشد می کند. که به آن Ohne hauch می گویند (کلمه O در نام زنجیره اختصاصی O ازاین جا آمده است)

طرز قرار گرفتن تاژک در سطح باکتریها به 4 حالت است:

مونوتریکوس : که یک تاژک در یک قطب باکتری موجود است. آمفی تریکوس : که یک تاژک در هر یک از قطبهای  باکتری موجود است. لوفوتریکوس : که یک دسته تاژک در یک قطب باکتری موجود است و پری تریکوس که تاژک در تمام سطح باکتری یافت می شود.

3- پیلی (خار)(pili)  Fimbria یا مژک یا تاژه: مژک زوائد ظریف مو مانندی هستند که غالبا در باکتریهای گرم منفی (اکثرآنتروباکتریاسه؛ سودوموناس، ویبریو کلرا ) و فقط درچند باکتری گرم مثبت (کورینه باکتریوم رناله ؛ برخی از اکتینومایسس ها و استرپتوکوکوس پیوژنز)یافت می شود. پیلی ازنظر اندازه وطول باریکتراز تاژک هستند اما هیچ کدام با میکروسکوپ نوری دیده نمی شوند مگر بارنگ آمیزی اختصاصی که حداقل قطر تاژک و مژک را10 برابر کلفت تر و ضخیم تر میکند. اندازه خود باکتری پروتئوس 5-2 میکرون است  اما تاژک آن 20-15 میکرون و قطر 2/0 – 1/0 میکرون است که با میکروسکوپ نوری دیده نمی شود. Fimbria  نازک است (قطرتاژک 3 تا 25 نانومتر و طول آنها 300 تا 1000 نانومتر تخمین زده شده) که با میکروسکوپ نوری معمولی دیده نمی شود. ازلحاظ ساختمانی پروتئینی است به نام پروتئین پیلین و از لحاظ فعالیت و ماهیت به دو نوع تقسیم می شود:

  • پیلی عادی: درچسبیدن باکتری به سطوح مختلف نقش دارند، دربیماری زائی مهم اند. مثل و ،  که در Ecoli گوساله، بزغاله، توله خوک ایجاد بیماری می کنند. قبلاً به آنها به ترتیب  و  و 987p گفته می شد . ضمائمی که باکتری توسط آنها به سطوح می چسبد عوامل چسبندگی یا fimbria Adhesin نامیده می شوند. معمولاً بعضی از فیمبریها ازطریق باقی مانده مانوز به یاخته ها متصل می شوند بعضی به مانوز نمی چسبند اگر اتصال در حضور مانوز ممانعت یا مهار شود این نوع پیلای حساس به مانوز هستند Manose sensitive . اگر حضور مانوز تأثیری در فعالیت پیلای نداشته باشد پیلای بی تفاوت به مانوز است .
  • جنسی sex pili : در انتقال ژن از باکتری نر به ماده نقش دارند باعث انتقال ژن از (نر) به باکتری ( ماده )می شوند.این فیمبریه ها معمولا طویل تر و ضخیم تر از فیمبریه های عادی هستند.

4-اسپور: شکلی از هاگ است، اسپور در گرم مثبت ها دیده می شود : باکتری های خانواده باسیلاسه مثل باسیلوس و کلستریدیوم درشرایط نامناسب محیطی و تغذیه ای از حالت vegetative به فرم اسپور در می آیند. کوکسی های گرم مثبت  اسپوروسارسینا و ریکتزیای مولد تب Q به نام کوکسیلا بورنتی نیز اسپور تولید می کند. باکتری اسپورزا وقتی درمحیط با فقر پروتئین و اسید آمینه قرار میگیرند مقدار GPP آنها کاهش می یابد و باعث می شود دو ماده فسفردار گوانوزین َ3 دی فسفات و گوانوزین َ3 تری فسفات افزایش یابد.که درشرایط سخت این اتفاق می افتد با افزایش این دو ماده فعالیت آنزیم اینوزین َ5 منوفسفات دهیدروژناز کاهش یابد (که برای سنتز GPP لازم است ) وبدین قسمت باکتری در مسیر اسپور زایی می افتد که درکتاب ذکر شده و در 8 مرحله تشکیل اسپور انجام می گیرد.

اسپور تشکیل شده دارای لایه های مختلفی است . مرکز اسپور حاوی ژن و آنزیم های قابل برگشت مثل اسید دی پیکولینیک است و هسته مرکزی Core یا پروتوپلاست proto plast می گویند.لایه دوم، لایه داخلی یا plasma membrane نام دارد که از غشا سیتوپلاسمی سلول مادر منشا می گیرد، لایه سوم Germ cell wall یا جدار جرم است که از موکوپپتید تشکیل شده. لایه چهارم کورتکس cortex است که ضخیم ترین لایه پوشش اسپور است و از جنس پپتدوگلیکان غیر طبیعی است .لایه پنجم لایه خارجی outer layer که از غشا سیتوپلاسمی منشا می گیرد، لایه ششم پوشش هاگ یا spore coat است که متشکل از پروتئینی شبیه به کراتین است که اتصالهای دوسولفوری دارد و واجد مقدار زیادی سیستئین است، لایه هفتم اگزوسپوریوم  Exosporium است ازجنس لیپوپروتئین است و در برخی از گونه های باکتریایی مثل باسیلوس سرئوس دیده می شود.

دربعضی باکتری ها 6 الی 7 لایه اطراف اسپور تشکیل می شود .اسپورمقاومترین شکل حیات است.

مراحل مختلف هاگ گذاری  را در ص 153 کتاب  و مراحل جوانه زدن هاگ را در ص 158مطالعه فرمایید.

 

Related posts